احیای هورالعظیم از مصادیق رویکرد زیست محیطی وزارت نفت

به گزارش شانا، وزارت نفت به منظور احیای تالاب هورالعظیم، تالابی که در سال ٩٢ همزمان با آغاز کار دولت یازدهم به طور کامل خشک بود و اکنون با پیگیری سازمان حفاظت محیط زیست و همکاری وزارت نفت، ٧٠ درصد آن آبگیری شده است، میلیاردها تومان اعتبار صرف کرده است. این اعتبارات در مسیر ایفای فعالیت هایی از جمله ایجاد کالورت ها و پل های ارتباطی مناسب در جاده های آنتنی میدان های نفتی منتخب جهت توزیع مناسب جریان آب و آبگیری حوضچه های تالاب و احداث، تعمیر و بهسازی کالورت ها هزینه شده است.

بر اساس این گزارش، ایجاد 224 دهانه کالورت در زیر جاده‎های دسترسی آنتنی درون تالاب در منطقه آزادگان شمالی و مسیر ورودی به طرح یاران جهت پایدار ماندن تالاب و ایجاد ارتباط آب و جلوگیری از تشکیل مانداب، احداث 44 کالورت بزرگ و پل چنددهانه جدید به منظور افزایش تبادل آبی تالاب در مسیرهای دسترسی به چاه ها و محل‎های مورد نظر اداره کل محیط زیست استان خوزستان در منطقه آزادگان شمالی و احداث 54 کالورت زیرجاده ای در منطقه یاران از جمله اقدامات انجام شده از سوی نفت در منطقه هورالعظیم است.

به این اقدامات می توان فعالیت های دیگری مانند احداث 12 کالورت باکسی در بخش شمالی منطقه یاران، تعمیر و نگهداری کالورت ها در هر بار پاکسازی کالورت های موجود، برقراری سیستم مدیریت و پایش مستمر تالاب هورالعظیم، تسطیح و ترمیم محل‎های برداشت قرضه در عرصه تالاب و برنامه‎ریزی جهت راه‎اندازی و بهره‎برداری از سیستم تصفیه پساب بهداشتی، توسعه فضای سبز و استقرار هسته محیط زیست را نیز اضافه کرد.

هورالعظیم و طرح های توسعه‎ای غرب کارون

حوزه‌ تالابی هورالعظیم به پنج حوضچه تقسیم می‌شود که طرح توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی در حوضچه‌ ۱و ۲ و آزادگان جنوبی در حوضچه ۳، ۴ و ۵ واقع شده است؛ میدان نفتی یاران شمالی در نوار مرزی ایران و عراق در حوضچه شماره ‌۴ و یاران جنوبی در حوضچه شماره ۵ مشغول فعالیت هستند.

شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) که مجری این طرح های توسعه‎ای است، به منظور ارائه راهکارهای کوتاه‎مدت و بلندمدت برای جلوگیری از به‎وجود آمدن هرگونه خسارت و پیامد در‎باره آبگیری حوضچه‌های منطقه هورالهویزه و تحت تأثیر قرارگرفتن طرح‎های منطقه غرب کارون از مدت ها پیش کمیته بحرانی تشکیل داد که در آن مسائلی مانند احداث جاده‌های دسترسی به پروژه‌های غرب کارون با ارتفاعی بالاتر از سطح زمین، تشکیل تیم واکنش در شرایط اضطرار به منظور جلوگیری از خطر نشتی لوله‌های جریانی در هورالعظیم، مبارزه با تبعات زیست محیطی در هورالعظیم، خرید تجهیزات مورد استفاده در شرایط بحران و نگهداری در پروژه یاران شمالی مورد توجه قرار دارد.

مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست شرکت متن، مسئولیت نظارت دقیق از صفر تا صد بر الزامات زیست‎محیطی حوضچه‌های حوزه تالابی هورالعظیم از طراحی تا اجرا و ساخت را بر عهده دارد و همچنین مطالعات ارزیابی آثار زیست محیطی (EIA)، بازرسی و کنترل، اندازه‌گیری آلاینده‌های زیست محیطی و پایش مستمر وضع تالاب از دیگر فعالیت‌های شرکت متن در حوزه تالابی هورالعظیم است.

تالاب هورالعظیم از آب‌های اضافه رود کرخه و بخشی از آب‌های اضافه اروند رود تشکیل شده‌ است، ژرفای این تالاب کم است، اما به‌تدریج عمق در وسط آن به چند متر می‌رسد، مساحت مشخص شده این تالاب ازسوی اداره کل محیط زیست خوزستان به عنوان تالاب حدود 118 هکتار است. بیش از هفت هزار هکتار از اراضی ملی واقع در دشت آزادگان، استان خوزستان برای عملیات حفاری به مدت پنج سال در اختیار وزارت نفت قرار گرفت که پس از قطعیت استخراج نفت، بهره‌برداری از محل هریک از چا‌ه‌ها با شعاع ٢٥٠ متر از نقطه استخراج به مدت ٣٠ سال به وزارت نفت واگذار شد.

فعالیت های شرکت متن برای صیانت از هورالعظیم

کوروش رضازاده، سرپرست HSE شرکت متن درباره این تالاب می گوید: ما برای رفع مشکلات موجود زیست‌محیطی تالاب هورالعظیم، پیشنهاد تشکیل یک هسته مشترک با هفت کارشناس محیط‌ زیست را به سازمان حفاظت محیط زیست دادیم. یکی از دلایل این پیشنهاد به عهده گرفتن هزینه‌ها و رصد فعالیت پیمانکاران برای جلوگیری از آسیب به محیط زیست است.

وی افزود: برای رها نشدن کنده‌های حفاری در محیط تالابی تصمیم گرفته شد بیرون از تالاب، با هماهنگی اداره کل محیط‌ زیست استان خوزستان مکانی برای ساخت لندفیلد به‌منظور جمع‌آوری این کنده‌ها در اختیار ما گذاشته شود تا افزون بر ساخت آن مطابق با استانداردهای بین‌المللی، همه کنده‌های این منطقه پس از جامدسازی در سلر به سرعت و بدون وقفه به لندفیلد منتقل شود تا از این طریق از پراکندگی آنها در محیط جلوگیری شود.

به گفته رضازاده، همچنین به دلیل عبور برخی مسیرهای نفتی از کنار تالاب، برای جریان تبادل آب حوضچه‌ها به‎وسیله حدود ٢٤٤ دهنه پل و با هماهنگی اداره کل محیط زیست استان خوزستان، جاده‌های اختصاصی دسترسی به فاصله ٥٠٠ متری از تالاب ساختیم؛ همچنین در خواست شد تا ٣٩ دهنه پل دیگر نیز ساخته شود که هزینه‌ آن بیش از ١٥٣ میلیارد ریال بود.

وی با بیان این که برای جلوگیری از تخلفات، تصفیه خانه‌ای مرکزی با ظرفیت ١٢٠٠ متر مکعب در شبانه روز در غرب کارون ساختیم که ابتدای سال ٩٥ به بهره‌برداری رسید، ادامه داد: برای سامان‌دهی پسماند شهری ناشی از فعالیت کارگاه‌ها، قراردادی با شهرداری هویزه بستیم و یک نماینده به منظور نظارت بر حمل زباله‌های شهری و تحویل آن به شهرداری معرفی کردیم تا بر اساس بارنامه‌های ارسالی به شهرداری هزینه کرایه پرداخت کنیم. در عین حال یک زباله‌سوز مرکزی نیز ایجاد کردیم.

رضازاده از تدوین برنامه جامعی با هماهنگی اداره کل محیط‌ زیست استان خوزستان به نام CPL خبر داد و گفت: از شهریورماه ٩٤ همه فعالیت‌های خود را مطابق با آن انجام دادیم.

برخی نیمه خالی لیوان را می بینند

بر اساس این گزارش، در سال‌های ٨٨ و ٨٩ آب روی تالاب هورالعظیم بسته و برای رسیدن به نفت تالاب خشک شد. معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در این رابطه اظهار کرده است: متاسفانه در دولت‎های نهم و دهم برای رسیدن به نفت تالاب هورالعظیم را خشک کردند که این موضوع بر روی افزایش گرد و غبار در جنوب کشور تاثیرگذار بود، اما با اقدام‌های موثر وزارت نفت در دولت یازدهم، بخش عمده این تالاب آبگیری شده که تاثیر بسزایی در کاهش گرد و غبار در آن منطقه داشته است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اعتقاد دارد که در بحث تالاب هورالعظیم برخی نیمه خالی لیوان را می‌بینند و دائما تکرار می‌کنند که اتفاق خاصی در این تالاب نیفتاده، در حالی که بیش از نیمی از این تالاب با همکاری وزارت نفت آبگیری شده است.

البته این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که تالاب هورالعظیم در غرب استان خوزستان در انتهای رود کرخه در منطقه مرزی دشت آزادگان میان ٢ کشور ایران و عراق واقع شده است و یک سوم آن در سمت ایران قرار دارد، از این رو احیای کامل آن به همکاری این کشور همسایه نیز بستگی دارد و رفع مشکلات فعلی به همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای نیازمند است.

پیش از این احمدرضا لاهیجان زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خوزستان نیز درباره آثار مثبت احیای تالاب هورالعظیم پس از سالیان سال در این منطقه عنوان کرده بود: جنوب تالاب به یکی از کانون‌های اصلی ریزگرد در منطقه تبدیل شده بود که با احیای آن، این معضل زیست محیطی بر طرف شد.

وی با اشاره به تامین اعتبار ٣٠ میلیارد تومانی از سوی وزارت نفت طی سال گذشته برای احیای تالاب هورالعظیم در استان خوزستان، اعلام کرده بود: این وزارتخانه اقدام به ساخت ده ها زیرگذر و پل در منطقه تالاب هورالعظیم کرده است که به این ترتیب ارتباط بین بخش‌های مختلف تالاب و حوضچه‌های آن که پیش از این مسدود بود، بار دیگر برقرار شد.