سیستان و بلوچستان سرزمینی که باید دوباره شناخت

سرمای استخوان سوز زمستان در کویر و ریگزارها و طبیعت خشن منطقه سیستان و بلوچستان در سایر فصل ها، مردمان این دیار را مقاوم کرده است. زاهدان سردترین شهر در این استان است و در تاریخ هواشناسی دمای منفی 18 درجه نیز در شهر زاهدان ثبت شده است. این بخش از ایران که با بیش از 180 هزار کیلومتر مربع وسعت حدود 11 درصد مساحت کشور رابه خود اختصاص داده در طول سده های گذشته به دلایل مختلف همواره محروم باقی مانده و دولت های مرکزی توفیق چندانی در آبادانی آن نداشتند. با استقرار دولت تدبیر و امید و اولویت یافتن رفع محرومیت از استان های کمتر توسعه یافته سبب شد تا پروژه های زیرساختی در استان های محروم شتاب بیشتری بگیرد. اکنون این موضوع با توسعه گازرسانی در کشور به خوبی تجلی یافته است. شاید بی دلیل نباشد که حمیدرضا عراقی، معاون وزیر نفت از «ایجاد امنیت گازی در کشور» بعنوان بزرگترین دستاورد شرکت ملی گاز ایران در طول این سالها سخن بگوید.

مهندس عراقی از نسل مدیران جهادگری است که فقط یک هدف را می بینند و آن خدمت به مردم است، او سهم خودش از تمام موفقیت‌های شرکت ملی گاز ایران در سال سخت 95 را در برابر فعالیت همکارانش، خاضعانه «هیچ» می داند. وقتی دلیل طولانی شدن اجرای پروژه گازرسانی به سیستان و بلوچستان را مدیریت عنوان می کنم، می گوید: « گذشته را کنار بگذاریم و اصل را براین قرار دهیم که قول آقای رئیس جمهوری به مردم زاهدان و قول من به رئیس جمهوری برای اجرایی شدن گازرسانی به زاهدان بالاخره محقق شده است تا مردم زاهدان از اجرای این کار بزرگ منفعت ببرند.»

مدیرعامل شرکت ملی گاز این زمستان را بدون یک روز استراحت گذرانده و با تلاش بسیار موفق شده است تا مشترکان گاز را از گلوگاه سرمای شدید امسال که همزمان با بدعهدی ترکمنستان در عمل به تعهدات گازی خود نسبت به ایران توام شد، به سلامت عبور دهد.

***********
چرا گازرسانی به یکی از بزرگترین استان های کشور تا الان به تاخیر افتاده بود؟

برای پاسخ به این سوال باید توضیح دهم این پروژه در دولت قبل قرار بود از طریق فاینانس اجرایی شود، اما شرکت انتخاب شده برای اجرای این پروژه نتوانست آن را تامین کند. در دولت قبل با وجود همه تلاش ها تنها حدود 140 کیلومتر شبکه داخلی در زاهدان و مقداری هم در زابل انجام شده بود و این تمام دستاورد دولت گذشته در این بخش بوده است. پس از روی کار آمدن دولت یازدهم و پس از بررسی ها انجام شده، علت عمده تاخیر ناتوانی پیمانکار پروژه در عمل به تعهدات شناخته شد و به همین دلیل قرارداد با آنها فسخ و طی چند مرحله عملیات اجرای پروژه بالاخره به جهاد نصر سپرده شد.

دلیل موفق نبودن و تاخیر در اجرای پروژه گاز رسانی ایرانشهر به زاهدان چه بوده است؟

مهمترین علت تاخیر، نبود منابع مالی بوده است چون این پروژه به منابع مالی زیادی نیاز داشت.

فکر نمی کنید «مدیریت» دلیل اصلی اجرایی نشدن پروژه گازرسانی به آخرین استان کشورمان بوده است؟

دلیل اصلی اجرایی نشدن این پروژه همانگونه که عنوان کردم منابع مالی بوده است که بند «ق» تبصره 2 قانون بودجه سال 93 اجرای این پروژه را اقتصادی کرده است و قرار است پول سرمایه گذار و گازرسانی به سایر مناطق استان از محل صرفه جویی سوخت میان تقطیری که به نیروگاه زاهدان تعلق می گرفت، از این محل تامین شود، ضمن این که با اجرایی شدن این پروژه از قاچاق گسترده سوخت جلوگیری می شود.

آقای مهندس، یکی از دلایلی که فکر می کنم «مدیریت» در دولت گذشته عامل تاخیر در اجرای پروژه بوده این است که با وجود نبود منابع مالی، احداث خط لوله تا ایرانشهر در قالب خط صادراتی انجام شده بود، آیا نمی شد گازرسانی به زاهدان در اولویت قرار بگیرد؟

ببینید؛ اجرای خط لوله هفتم 2 هدف داشت، نخست؛ صادرات گاز به پاکستان و دوم، گاز رسانی به مردم سیستان و بلوچستان. در واقع خط هفتم با این هدف اجرایی شد. این را هم بگویم که کمبود منابع مالی گریبان اجرای خط لوله هفتم را هم گرفته بود و بحث اولویت نداشتن گازرسانی به استان مطرح نبود کما اینکه در نهایت با کمک صندوق توسعه ملی این کار انجام شد.

یعنی نمی شد این کمبود مالی را پیش بینی و راهی برای جبران تاخیر یافت؟

گذشته را کنار بگذاریم و اصل را براین قرار دهیم که قول آقای رئیس جمهوری به مردم زاهدان و قول من به رئیس جمهوری برای اجرایی شدن گازرسانی به این استان محقق شده است تا مردم زاهدان از اجرای این کار بزرگ منفعت ببرند. 

همزمان با سفر 10 اسفندماه، مشعل گاز در این استان به طور رسمی روشن و همچنین جریان گاز به صورت نمادین برای 2 مسجد اهل سنت و شیعه، تعدادی خانوار و چند مدرسه برقرار می شود. گازرسانی کامل به تمام محله های شهر هم به تدریج انجام خواهد شد چون امکان انجام عملیات گازرسانی به صورت همزمان برای تمام بخش‌ها وجود ندارد و با تعریف پروژه‌ در بسته‌های مشخص تمام شهر در یک فرآیند زمانی به شبکه گازرسانی متصل می شود.

آیا پیمانکاران اجرای شبکه درون شهری و سایر زیر پروژه ها مشخص شده اند؟

هم اکنون پیمانکار 140 کیلومتر از شبکه گذاری گاز شهر زاهدان انتخاب شده است و در ادامه با تعریف بسته های 100کیلومتری، گاز به همه بخش‌های استان و و دیگر شهرها یعنی زابل، خاش و چابهار انجام می شود.

مهمترین چالش اجرای این پروژه چه بوده است؟

فرآیند اجرای این خط بسیار سخت بوده است و مسائل و مشکلات فراوانی به دنبال داشت که از جمله می توان به تامین منابع مالی و تجهیزات، نبود امکانات برای انتقال حجم بالای لوله به محل، حمل و نقل تجهیزات مورد نیاز، مشکلات حفاری کوه‌ها و تپه‌های سخت گذر و...  اشاره کرد.

آیا قطعات و تجهیزت مورد نیاز پروژه گاز رسانی به سیستان و بلوچستان به طور کامل از داخل کشور تامین شده است؟

ورق های فولادی برای ساخت لوله های این پروژه از خارج وارد شد ولی تبدیل به لوله و مراحل بعدی و شیرآلات و سایر تجهیزات ایستگاه‌های بین راهی از سازندگان معتبر داخلی تامین شده است. همچنین 100 درصد اقلام مورد نیاز شبکه توزیع و 90 درصد خطوط انتقال گاز ایرانی است.

گازرسانی به سیستان و بلوچستان چه نقشی در محرومیت زدایی این استان دارد؟

سیاست دولت در این زمینه شامل سه بخش می شود، نخست، رفاه، آسایش و آرامش، دوم، تولید و توانمندسازی و سوم ایجاد کار و اشتغال برای مردم است. که این سه مورد در استان ایجاد شده است. ضمن این که سیاست دولت این است که در چابهار و سواحل مکران صنایع پتروشیمی و فولاد ایجاد کند که گاز رسانی به این منطقه می تواند نقش مهمی در این زمینه ایفا کند و در واقع تبدیل شدن مکران به قطب اقتصادی ایران بدون وجود گاز اساسا امکانپذیر نخواهد بود.

آیا غیر از گاز رسانی به زاهدان، برنامه دیگری در دستور کار شرکت ملی گاز ایران در این استان با حضور رئیس جمهوری است؟

همزمان با افتتاح خط انتقال گاز به زاهدان، عملیات اجرایی احداث خط لوله ایرانشهر به چابهار نیز آغاز می شود. بر اساس قرارداد این پروژه آماده و موافقتنامه های آن نیز امضا شده است، از طرفی، 30 کیلومتر خط لوله نیز به محل منتقل شده تا همزمان با افتتاح گازرسانی به زاهدان، عملیات اجرایی احداث خط لوله انتقال گاز از ایرانشهر به چابهار نیز آغاز شود. 

با توجه به اهمیت مسئولیت اجتماعی (CSR) در حاشیه این پروژه چه اقداماتی در این زمینه انجام شده است؟

آموزش یک هزار نفر نیرو در استان در دستور کار قرار گرفته است که در این زمینه با جهاد دانشگاهی و آموزشگاه فنی و حرفه برای آموزش واجدان شرایط در 10 رشته حرفه ای از جمله لوله کشی، جوشکاری، نقشه برداری، نقشه کشی و فعالیت‌های کارآفرینی قرارداد امضا شده است.

تمام منابع مالی اجرای این طرح آموزشی از سوی شرکت ملی گاز ایران تامین می شود؟

80 درصد منابع از سوی شرکت ملی گاز ایران و 20 درصد از سوی این مراکز تامین می شود. در واقع تا یکسال آینده یکهزار نفر نیروی فنی در سطح استان سیستان و بلوچستان تربیت خواهند شد تا هر پیمانکاری بخواهد گاز رسانی به منازل را انجام دهد از نیروهای بومی این استان استفاده کند.  

آقای عراقی، مهمترین اتفاق‌های سال 95 در عرصه گاز کشور را چه می دانید؟

گاز رسانی به زاهدان، خط لوله رشت – سنگر که اگرچه کوچک بود اما بسیار سخت بود. عملیات اجرای این خط با فرض قطع گاز ترکمنستان در ابتدای سال آغاز و در 15 آذرماه و در زمان تعیین شده به پایان رسید، گاز رسانی به سه هزار روستا که این رقم تا پایان سال به بیش از 3 هزار و 700 می رسد، تامین پایدار گاز در روزهای سرد سال بدون قطعی، برگزاری جشن 50 سالگی گاز ایران، امضای قرارداد برای توانمند سازی یکهزار نفر نیرو در استان سیستان و بلوچستان و در یک جمله «ایجاد امنیت گازی در کشور» مهمترین‌های شرکت ملی گاز ایران در سال 95 بوده است.

نقش شما در این موفقیت‌ها چه میزان بوده است؟

هیچ؛ جدی می گویم نقشی که من داشتم فقط اعتماد بچه ها به من بود. اعتقادم این است مدیر اگر بتواند رابطه اش را با همکاران درست تنظیم و اعتماد آن‌ها را جلب کند، موفق خواهد بود.اگر این خلاقیت‌ها نبود امکان نداشت بتوانیم این آرامش را داشته باشیم و بگویم امنیت انرژی در کشور وجود دارد.

رویا خالقی