کنگره نفت و نیرو و مباحث بالادستی نفت ایران

در کنار این خبرها، بار دیگر ظرفیت‎های هیدروکربوری فراوان ایران و ضرورت بهره‎مندی بهینه از این ظرفیت‌ها از سوی مدیران صنعت نفت و کارشناسان داخلی و خارجی مورد اشاره و تاکید قرار گرفت.

بسته 5 میلیارد دلاری نگهداشت و افزایش تولید: وزیر نفت در سخنرانی افتتاحیه کنگره راهبردی نفت و نیرو از تدوین این بسته خبر داد و هدف از آن را اجرای پروژه‎‎های نگهداشت و افزایش تولید خواند. به گفته بیژن زنگنه، این بسته احتمالا از سال آینده در مسیر اجرا قرار می‎گیرد و اعتبار اجرای هر یک از پروژه‎های تعریف شده حدود 300 میلیون دلار درنظر گرفته شده است؛ پروژه‎هایی که قرار است تنها شرکت‎های داخلی برای اجرای آن به میدان بیایند و در صورت نیاز از شریک خارجی استفاده کنند. این بسته یعنی یک ظرفیت کاری جدید برای شرکت‎های ایرانی. به گفته علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت، اوراق مشارکت، منابع صندوق توسعه ملی و تسهیلات بانکی، شرکت‎های داخلی طرف قرارداد را در تامین منابع مالی در این پروسه یاری می‎دهند.

انتشار اوراق مشارکت ریالی با پایه ارزی: کاردر در کنگره راهبردی نفت و نیرو، به راهکارهای مختلف تامین منابع مالی پروژه‎های صنعت نفت به ویژه طرح‎های بسته پنج میلیارد دلاری نگهداشت و افزایش تولید اشاره کرد و از انتشار اوراق مشارکت ریالی با پایه ارزی برای نخستین بار در کشور خبر داد. راهکاری که هم می‎تواند مشتریان اوراق مشارکت صنعت نفت را افزایش دهد و هم می‎تواند گزینه‎ای امن برای آن دسته از سرمایه‎گذاران باشد که به خرید دلار تمایل دارند.

تعیین تکلیف تمام میادین مشترک: البته پیش از این هم وزیر نفت از تعیین تکلیف همه میدان‌های مشترک در دولت دوازدهم خبر داده بود و در کنگره نفت و نیروی امسال، مجدد بر آن تاکید کرد. به نظر هم می‎رسد با تفاهم‌نامه‎های امضا شده برای توسعه میدان‎ها در قالب قراردادهای جدید نفتی و زمزمه‎هایی مبنی بر توسعه برخی میدان‌ها از محل منابع داخلی و در قالب تدوین بسته‎های کاری EPC، در چهار سال پیش رو می‎توان تکلیف همه میدان‎های مشترک را مشخص کرد.

10 قرارداد نفتی تا پایان سال: در این کنگره، بار دیگر اعلام شد که 10 کارگروه موازی در شرکت ملی نفت ایران، مذاکرات توسعه‎ای را در دستور کار دارند و تا پایان سال، 10 قرارداد نهایی خواهد شد. امید است امضای تفاهمنامه‎ها، مطالعات و بخشی از تلاش‎هایی که در مسیر تعیین تکلیف میادین صورت گرفته است، با امضای این قراردادها هرچه زودتر به بار بنشیند. آزادگان، یاران، آذر و برخی دیگر از میادین غرب کشور، محتمل‎ترین گزینه‎های امضای قرارداد هستند. نفت برای تعیین تکلیف میادین توسعه نیافته و افزایش برداشت از میادین در حال بهره‎برداری راه درازی در پیش دارد و انتظار می‎رود با نهایی شدن چند قرارداد در نیمه دوم امسال، حرکت صنعت نفت در مسیر توسعه میادین شتاب بیشتری بگیرد.

ضریب بازیافت نفت ایران و الزامات: در سومین کنگره راهبردی نفت و نیرو، اعداد و ارقامی از ذخایر نفت و گاز و متوسط ضریب بازیافت نفت، گاز و میعانات گازی از سوی مدیر برنامه‎ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت اعلام شد. کریم زبیدی گفت که متوسط ضریب بازیافت نفت در ایران 24.6 درصد است که با میانگین ضریب بازیافت قابل قبول در دنیا حدود 10 درصد فاصله دارد و اگر 10 درصد به ضریب بازیافت نفت کشور افزوده شود، ذخایر باقیمانده نفت قابل استحصال بالغ بر 70 میلیارد بشکه بیشتر می‎شود. ازدیاد برداشت، الزام امروز صنعت نفت ایران است و با توجه به این‎که در مطالعات ارائه شده از سوی شرکت‎های بین‎المللی به این موضوع و راهکارهای تحقق آن به خوبی توجه شده است، می‎توان به افزایش متوسط ضریب بازیافت نفت در کشور طی سال‎های آینده امیدوار بود. غلامرضا منوچهری، معاون توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت هم در این کنگره از دستور وزیر نفت برای مطالعه کل مخازن نفت و گاز کشور خبر داد.

ضرورت کاهش هزینه‎ها: نکته دیگری که در این کنگره مورد تاکید قرار گرفت، ضرورت کاهش هزینه‌ها در شرکت‌های وابسته به نفت و دیگر شرکت‎های فعال در این حوزه بود. موضوعی که منوچهری به آن اشاره کرد و گفت: با توجه به برآورد بهای 40 تا 60 دلاری نفت طی پنج سال آینده، وجود ذخایر عمده منابع غیرمتعارف در جهان و رشد انرژی های تجدیدپذیر، باید اقتصاد خود را با این واقعیت‎ها و قیمت‎های فعلی تطبیق دهیم. او از وجود ذینفعان و ذی‎مدخلان متعدد در بخش نفت و گاز کشور، به عنوان یکی از چالش‎های پیش روی توسعه صنعت نفت یاد کرد و متذکر شد که شرکت ملی نفت ایران برای کارفرمایی طرح‎ها و پروژه‎های بزرگی که در قالب قراردادهای جدید نفتی و دیگر قراردادها اجرایی می‎شوند، باید خود را بیش از پیش آماده کند.

ظرفیت‏‎های قابل توجه اکتشافی: در کنگره راهبردی نفت و نیروی امسال، ظرفیت‏های اکتشافی قابل توجه کشور و نرخ مطلوب جایگزینی اکتشاف نسبت به تولید نفت و گاز هم مورد اشاره قرار گرفت. سیدصالح هندی، مدیر امور اکتشاف شرکت ملی نفت به این موضوع اشاره کرد و این نکته را هم یادآور شد که وضع ذخایر نامتعارف کشور مطلوب است و اگر روزی شرایط ایجاب کند، ایران در این زمینه حرف‎هایی برای گفتن دارد.

میدان دادن به بخش خصوصی: رکن‎الدین جوادی، رئیس شورای سیاستگذاری کنگره راهبردی نفت و نیرو ابراز امیدواری کرد که این کنگره بتواند بیش از پیش در برقراری پیوند بین بخش خصوصی و دولتی نقش‎آفرین باشد. نگاهی به سیاستگذاری‎های صنعت نفت که در کنگره هم به آن اشاره شد، نشان می‎دهد زمینه برای استفاده حداکثری از توانمندی‎های داخلی و ظرفیت‎های بخش خصوصی فراهم است. افزون بر بسته پنج میلیارد دلاری طرح‎ها و پروژه‎های نگهداشت و افزایش تولید که بازار کار خوبی برای فعالان داخلی ایجاد می‏‎کند، سیاست همکاری با شرکت‎های خصوصی در احداث نیروگاه‎ها، آب‎شیرین‎کن‎ها، مخازن و اموری از این دست در قالب قراردادهای مشارکت دولتی-خصوصی (PPP) و دیگر انواع قراردادی، مورد استقبال شرکت ملی نفت قرار دارد. همکاری با بخش خصوصی در احداث واحدهای NGL هم از این قاعده مستثنی نیست. چه آنکه کاردر در این کنگره اعلام کرد حتی این شرکت آمادگی دارد، با فعالان پتروشیمی که به حوزه احداث کارخانه‎های گاز و گاز مایع ورود کنند، در فرآیند توسعه میادین همکاری به عمل آورد. البته مدیرعامل شرکت ملی نفت، نکته مهمتری را هم متذکر شد و آن، ضرورت اهتمام شرکت‎های داخلی به ارائه قیمت‎های واقعی بود. کاردر با اشاره به لغو مناقصه مخازن جاسک به دلیل قیمت‎های غیرواقعی، هشدار داد که اگر این روال ادامه یابد، شرکت ملی نفت بر خلاف میل خود ناگزیر خواهد بود اجرای این دست از پروژه‎ها را هم در دستور کار مستقیم خود قرار دهد. منوچهری هم در بخشی از صحبت‎های خود در نشست تخصصی بالادست کنگره نفت و نیرو اشاره‎ای به فعالیت‎های بخش خصوصی داشت و بر این واقعیت تاکید کرد که تفاوت عمده بخش خصوصی با بخش دولتی، چابکی و ساختار غیربورکراتیک است و باید از این روند حمایت کرد. 

احداث نخستین واحد FLNG در کشور: به گفته وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در کنگره نفت و نیرو، مقدمات امضای این قرارداد در دستور کار است و با امضا و اجرایی شدن آن، نخستین واحد FLNG با ظرفیت نیم میلیون تن در ایران احداث می‎شود. کاردر در توضیحات تکمیلی اعلام کرد که طرف قرارداد، شرکتی نروژی است؛ قرارداد 20 ساله است و فرمول قیمتگذاری از سوی وزارت نفت تعیین و ابلاغ می‎شود.

دیدگاه نمایندگان شرکت‎های خارجی: مخاطبان کنگره نفت و نیروی امسال در جریان برگزاری دو نشست در بخش بالادست صنعت نفت در این کنگره، با دیدگاه‎های سخنرانان خارجی درباره ظرفیت‎های نفتی ایران هم آشنا شدند. تورستن کلمنس، مشاور ارشد مهندسی مخزن در شرکت OMV اتریش معتقد بود ایران میدان‌های غنی و جذابی با ظرفیت بالا برای تولید نفت بیشتر دارد و به رغم اقدام‌هایی که در زمینه ازدیاد برداشت نفت انجام داده، همچنان فرآیندی طولانی در پیش دارد. مارکی انونیو، معاون مدیرعامل شرکت مهندسی و مشاور ILF هم به پتانسیل‎های خوب صنعت نفت ایران در برخورداری از کارشناسان و متخصصان و ظرفیت‎های علمی و دانشگاهی، همچنین تمدن غنی ایران اشاره کرد و منابع مالی را بزرگترین مشکل کشورمان در توسعه صنعت نفت و گاز عنوان کرد. اینگوار دواسوند، مشاور ارشد انرژی و از مدیران پیشین شرکت استات‎اویل هم با اشاره به اهمیت مسئله IOR و EOR در زمینه ازدیاد برداشت، گفت: ضریب بازیافت برخی چاه‌های ما بیش از ۹۰ درصد است در حالی که این رقم در ایران حدود 30 درصد است. گنگستون، قائم مقام پتروچاینا هم جذابیت فراوان صنعت نفت ایران را تا حدود زیادی مرهون الگوی جدید قراردادهای نفتی عنوان کرد.

هانیه موحد