انقلاب انرژی پاک

بخش حمل و نقل حدود 15 درصد انتشار کربن ناشی از فعالیت‌های انسان در جهان را به خود اختصاص می‌دهد، این تصمیم یک گام قابل توجه در مقابله با پدیده‌ تغییر اقلیم و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای محسوب می‌شود. در عین حال، باید اشاره شود با توجه به سهم 45 درصدی بخش حمل و نقل جاده‌ای در تقاضای جهانی نفت، حرکت جهانی به سمت استفاده از خودروهای برقی تهدیدی جدی برای قیمت نفت در میان‌مدت و بلندمدت است.

کشورهای آلمان، نروژ، هند، فرانسه و انگلیس از جمله پنج کشوری هستند که به‌طور رسمی حذف خودروهای با موتورهای درون‌سوز را از ناوگان جاده‌ای خود در دستورکار قرار داده‌اند و از این منظر، جزو کشورهای پیشگام در انقلاب انرژی پاک در سطح خودروها شناخته می‌شوند.

آلمان، نخستین کشور در دنیاست که ممنوعیت تولید و فروش خودروهای بنزینی و دیزلی را در افق 2030 قانونی کرده است. در اکتبر 2016، شورای فدرال آلمان قانونی را پیشنهاد و تصویب کرد که در آن، خواستار ممنوعیت کامل تولید موتورهای احتراقی تا سال 2030 شد. این تصمیم از سوی آلمان که چهارمین کشور بزرگ سازنده خودرو در جهان به شمار می‌رود، بسیار مهم و راهبردی است و نشانه‌ای از تحول عظیم در صنعت خودروسازی دنیا، طی کمتر از 15 سال آینده است.

در فوریه 2017، دولت نروژ نیز تصمیم گرفت در زمینه‌ ممنوعیت خودروهای با موتور درون‌سوز از آلمان پیروی کند و حتی از آن عبور کند. این کشور اسکاندیناوی، طی قانونی نه تنها خودروهای با سوخت فسیلی را ممنوع کرد، بلکه هدف خود را پنج سال زودتر از آلمان قرار داد. بر اساس این قانون، در سال 2025، تنها خودروهای کاملاً برقی در نروژ اجازه خرید و فروش دارند و خودروهای بنزینی و دیزلی کنار گذاشته می‌شود. شانس دستیابی به اهداف این طرح جاه‌طلبانه‌ اما قابل دستیابی، از طریق اجرای نظام مالیات سبز در نروژ تقویت شده است. طبق دستورعمل اداره راه‌های عمومی نروژ، تا سال 2030، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای همه کامیونت‌ها و وانت بارها، 75 درصد از اتوبوس‌های مسافربری بین شهری جدید و 50 درصد کامیون‌های جدید باید صفر باشد.

هند نیز سیاست مشابهی با نروژ در حوزه حمل و نقل جاده‌ای اتخاذ کرده است، به طوری گه در سال 2030 تنها فروش خودروهای الکتریکی در این کشور مجاز خواهد بود. وزیر راه آهن و زغالسنگ هند در این رابطه گفت «ما قصد داریم خودروهای الکتریکی را به‌طور گسترده در کشور مورد استفاده قرار دهیم و در تولید خودروهای برقی نظیر طرح تولید لامپ‌های LED یا کم‌مصرف UJALA)) خودکفا شویم». وی تأکید کرد «هدف این است که تا سال 2030، حتی یک خودرو بنزینی یا دیزلی نباید در داخل کشور فروخته شود.»

فرانسه به عنوان زادگاه موافقت‌نامه تاریخی تغییر اقلیمی پاریس قصد دارد تغییرات عمده‌ای را در بخش حمل و نقل خود برای دستیابی به اهداف این توافق‌نامه اجرا کند. بخشی از این تغییرات، ناظر به ممنوعیت فروش تمام خودروهای بنزینی و دیزلی در سال 2040 است. البته این ممنوعیت، یک فرآیند گام به گام خواهد بود. طبق اعلام وزارت محیط‌زیست، توسعه پایدار و انرژی فرانسه، این فرایند از جمله شامل «داشتن ناوگان 2.4 میلیون خودروی الکتریکی قابل شارژ و هیبریدی و همچنین سه درصد از خودروهای سنگین گازسوز (NGV) تا سال 2023» است.

انگلستان نیز همانند فرانسه، ممنوعیت خودروهای جدید بنزینی و دیزلی را تا سال 2040 به‌عنوان بخشی از ابتکار عمل 4.06 میلیارد دلاری (سه میلیارد پوند) که به شوراهای محلی برای بهبود کیفیت هوا در این کشور کمک می‌کند، معرفی کرده است. در این باره، سخنگوی دولت انگلیس گفت: «کیفیت پایین هوا، بزرگ‌ترین خطر زیست‌محیطی برای سلامت عمومی در انگلیس است و این دولت مصمم است تا اقدام‌های موثری را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام دهد.»

باید اشاره شود که 2 کشور هلند و چین نیز برای انجام اقداماتی در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از خودروها ابراز تمایل کرده‌اند. دولت هلند طرح ممنوعیت فروش خودروهای بنزینی و دیزلی از آوریل 2016 را در دستورکار قرار داده است. چین نیز در ماه جاری اعلام کرد طرح مشابهی را در حال بررسی دارد.

با وجود تلاش‌های اخیر کشورهای اروپایی و همچنین چین و هند برای تغییرات اساسی در الگوی غالب سوخت خودروها و همچنین کاهش اساسی در تقاضای سوخت‌های فسیلی در بخش حمل و نقل، باید گفت با توجه به مواضع ضد تغییر اقلیمی دولت ترامپ، حداقل تا پایان دوره وی نمی‌توان انتظار داشت آمریکا در فهرست کشورهای محدودکننده‌ی خودروهای با سوخت‌های فسیلی قرار گیرد.

احسان تقوی نژاد

مدیریت امور اوپک و روابط با مجامع انرژی