کاهش مصرف نفت در دنیا فرصتی برای بازار گاز ایران است

فلاویو اینسنچیو، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه کاونتری انگلیس معتقد است روند رو به رشد استفاده از گاز طبیعی در جهان برای ایران به عنوان دارنده بزرگترین ذخایر گاز طبیعی جهان، فرصتی مطلوب به شمار می‌رود؛ وی که در زمینه حقوق حرفه‌ای سابقه‌ای طولانی دارد و به عنوان مشاور حقوقی در بخش تجارت نفت و گاز، چهره‌ای شناخته به حساب می‌آید، ورود حجم زیادی از محموله‌های نفت شیل ایالات متحده به بازارهای جهانی نفت خام را بزرگترین چالش کنونی بازار  می‌داند و معتقد است این موضوع در کوتاه مدت آثار مخربی بر قیمت‌های جهانی نفت خام خواهد داشت و به اعتقاد وی اکنون شاهد چنین اوضاعی در بازار هستیم،  اینسنچیو همچنین انقلاب شیل را از موثرترین عوامل تغییر در روند فعالیت‌های صنعت نفت و گاز دنیا بر می‌شمرد.

در ادامه گفت‌وگوی اختصاصی شانا با فلاویو اینسنچیو را می‌خوانید:

به نظر شما بزرگترین ریسک‌های پیش روی صادرکنندگان نفت در بازارهای جهانی کدامند؟ 

بزرگترین چالش در کوتاه مدت، مازاد عرضه نفت خام در بازارهای جهانی است که دلیل آن را می‌توان انقلاب شیل در آمریکا دانست. شیل اویل عامل تغییر در روند فعالیت‌ها در بازار نفت و گاز جهان به شمار می‌آید. 

یکی از مهمترین نکاتی که بسیاری از تحلیلگران آن را دست کم می‌گیرند رابطه بین نفت خام و منابع دیگر انرژی در سبد مصرف انرژی است. نفت در واقع با دیگر انواع انرژی از جمله گاز طبیعی، زغال سنگ و انرژی‌های تجدیدپذیر در رقابت است. 

چالش طولانی مدت بازار، کاهش سهم نفت  خام در سبد انرژی است. نفت خام هم اکنون 30 درصد از تقاضای جهانی انرژی را به خود اختصاص داده اما این مقدار در آینده به شدت کاهش می‌یابد زیرا مصرف گاز طبیعی در حال رشد است که دلیل آن پاک تر بودن این حامل انرژی در مقابل دیگر سوخت‌ها، فراوانی و همچنین صرفه اقتصادی آن است که همه ای‌ ها مزیت زیادی در استفاده از این سوخت پاک فراهم می‌کند.

به نظر شما بازارهای نوظهور نفت و گاز کدامند؟

جز چین و هند دیگر مصرف کنندگان در بازار آسیا از بازارهای رو به رشد هستند.

به نظر شما مهمترین چالش‌های تولیدکنندگان نفت به‌ویژه اعضای اوپک در سال‌های آینده چه خواهد بود؟

چالش سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) کاهش سهم نفت خام در سبد انرژی دنیا و افزایش رقابت دیگر حامل‌های انرژی مانند گاز طبیعی است. اوپک تأمین کننده بیش از 30 درصد عرضه نفت خام جهان که در طولانی مدت این مقدار به شدت با کاهش رو‌به‌رو خواهد شد.

یکی دیگر از چالش‌های اعضای این سازمان، توسعه منابع نفت و گاز شیل در خارج از آمریکای شمالی است. بسیاری از مناطقی که تولید نفت و گاز شیل در آن توسعه می‌یابد، هم اکنون خریداران محموله‌های نفت خام کشورهای عضو اوپک هستند که وقتی تولید داخلی آنها به اندازه کافی بالا رود دیگر نمی توانند بازار مناسبی برای تولید کنندگان اوپک باشند، توسعه شیل اویل و شیل گس در دیگر مناطق دنیا می‌تواند تأثیر مهمی بر قیمت نفت داشته باشد.

مشکل دیگری که شاید در برهه‌هایی اعضای اوپک با آن روبه‌رو بوده‌اند، تضعیف همکاری و همسو نبودن سیاست‌های اعضاست که البته دلیل اصلی آن تا حد زیادی تفاوت‌های عمده ژئوپولیتیک میان آنهاست. البته تعدادی از اعضا مانند عربستان و تولیدکنندگان حاشیه خلیج فارس بیش از هر چیزی به دنبال به دست آوردن افزایش سهم در بازار هستند در حالی که دیگران بیشتر به دنبال قیمت‌های مطلوب نفت می‌روند.

همین کافی است بدانیم که رقابت بر سر سهم بازار تنها در شرایط قیمت‌های پایین حاصل می‌شود که این موضوع از دید بسیاری از اعضا قابل قبول نیست. مشکل کشورهایی که به دنبال قیمت‌های بالای نفت هستند این است که در طولانی مدت این موضوع سبب افزایش تقاضا برای منابع نامتعارف انرژی می‌شود و سهم اوپک را در بازار و همچنین سهم نفت را در سبد انرژی دنیا کاهش می‌دهد، این موضوع همیشه از بدو تأسیس اوپک مطرح بوده است. بحران سال 1986 بازار نفت که در آن زمان عربستان به دنبال سهم بازار بیشتر بود هم به همین دلیل ایجاد شد و کاهش شدید قیمت‌ها در سال 2014 هم به همین دلیل رخ داد.

با توجه به ظرفیت‌های اقتصادی فراوان ایران، آیا شما هم معتقدید که بهتر است ایران تولید نفت خود را متوقف کند و اقتصاد خود را با استفاده از منابع دیگر طبیعی خود بگرداند؟

خیر. من فکر می‌کنم ایران باید از ظرفیت‌های هیدروکربوری خود نهایت استفاده را ببرد، اما معتقدم ایران باید توسعه میدان‌های گاز طبیعی خود را در اولویت قرار دهد که دلیل آن هم واضح است. گاز طبیعی همچنین می‌تواند برای تولید برق استفاده شود و هزینه‌اش هم بسیار اندک خواهد بود. در این زمینه گاز مزیت بسیار زیادی نسبت به نفت دارد. در صنعت پتروشیمی هم ایران توان قابل توجه‌ای دارد که باید همچنان به برنامه‌های توسعه ای خود برای رسیدن به اهداف تعیین شده ادامه دهد. من خودم یکی از طرفداران فروش منابع طبیعی با ارزش افزوده هستم و به‌طور حتم ایران باید صنعت پتروشیمی خود را تقویت کند اما این بدان معنا نیست که صادرات نفت و گاز خود را متوقف کند.