بزرگ‌ترین افتتاح صنعت‌ نفت چه پیام‌هایی دارد؟

به گزارش شانا به نقل از هفته نامه صدا، برای بازخوانی بخش مهمی از تاریخ صنعتی، اقتصادی و حتی سیاسی، اجتماعی ایران در 20 سال گذشته، کافیست داستان فازهای پارس جنوبی را بخوانیم. این‎که چه شرکت‌هایی در چه مقاطعی فازها را توسعه داده‌اند و این‌که هر فاز تحت تاثیر چه شرایطی و در چه مدت زمانی توسعه یافته است، خطوط کتاب قطوری می‌شود که می‌توان اتمسفر ایران را در مقاطع مختلف 2 دهه گذشته‌اش، از روی آن خواند.

مشترک بودن بزرگ‌ترین میدان مستقل گازی جهان با کشور کوچک قطر و تجزیه و تحلیل اوضاع آن کشور به همراه محاسبه نسبت برداشتش از گاز این مخزن مشترک می‌تواند یک مدرک بین‌المللی بدهد. دکتر حسن روحانی فردا به عسلویه و کنگان می‌رود تا 6 فاز 17، 18 و 19 (2 فاز)، 20 و 21 را افتتاح کند؛ فازهایی که ساخت برخی از آنها بیش از یک دهه به درازا کشیده است.

لمس آثار تحریم‌ها

دیدگاه‎تان درباره پروژه‌ای که باید چهار سال و نیمه تمام می‌شد اما بیش از 10 سال طول کشیده است، چیست؟ تاخیر در اجرای این پروژه چقدر عدم ‌النفع نصیب ایران کرده و چه میزان هزینه‌های انجام پروژه را بالا برده است؟

مجری فازهای 17 و 18 می‌تواند خیلی دقیق در این باره سخن بگوید. درباره تجهیزاتی که با کشتی تا ساحل ایران حمل شده بود اما با آغاز تحریم‌ها به مبدا حمل برگشت نیز باید مجریان فاز 19 سخن بگویند. این فاز، یکی از پروژه‌های 35 ماهه بود.

پروژه‌ای که بیش از 6 سال زمان برد تا به پایان برسد! شش فاز پارس جنوبی از جمله فازهای 20 و 21 اگر چه با تاخیر و هزینه‌های بیشتر از قرارداد به بهره‌برداری رسید اما، یک نکته مثبت هم داشت؛ پیمانکاران ایرانی آن‌قدر توانمند شدند که توانستند بالاخره فازهای پارس جنوبی را در شرایط سخت تحریم پیش برده و سرانجام به بهره‌برداری برسانند.

اگر می‌خواهید بخشی از هزینه‌های تحریم را بدانید باید داستان پارس جنوبی را به دقت بخوانید. جایی که پیمانکار حتی ناچار می‌شد برای ساخت یک قطعه به چند شرکت خارجی سفارش دهد که بتواند یکی از آنها را وارد کند.

جایی که شعار نیست

فردا افزون بر 6 فاز پارس جنوبی قرار است حداقل دو کارخانه پتروشیمی هم افتتاح شود. اگر همه چیز طبق برنامه پیش رفته باشد، اولین تولید نفت از لایه نفتی پارس جنوبی هم افتتاح خواهد شد. ایران سال‌ها از قطر در تولید نفت از این لایه مشترک عقب افتاده است. آنان‌که به پارس جنوبی رفته‌اند، می‌دانند که در پایتخت انرژی ایران، «شعار» هیچ کاری انجام نمی‌دهد. آنجا عزم و عمل و مدیریت صحیح است که پروژه را پیش می‌برد. «با تلاش متخصصان و در یک افتتاح بی‌سابقه، ٦ فاز در پارس جنوبی به ارزش ٢٠ میلیارد دلار به طور همزمان مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت که این در تاریخ کشور بی‌سابقه است.» این را رئیس‌جمهوری هفته گذشته گفته است. تولید گاز از بزرگترین میدان گازی جهان از روزانه ٢٦٢ میلیون مترمکعب در سال ٩٢ به ٥٢٠ میلیون مترمکعب در سال ٩٦ رسیده است. مشخصات 6 فازی که قرار است روحانی افتتاح کند را به نقل از سایت خبری وزارت نفت می‌خوانید.

فازهای 17و 18 پس از 11 سال به بهره‌برداری می‌رسد

11 سال از آغاز ساخت فازهای ١٧ و ١٨ پارس جنوبی می‌گذرد. قرارداد این فازها ٢٢ خردادماه ١٣٨٥ بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی ایران، شرکت ملی حفاری ایران، شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت و شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) امضا شد. بعدها و در دولت روحانی به دلیل تاخیرهای صدرا در ساخت سکو، شرکت ایزوایکو جایگزین این شرکت شد. عملیات اجرایی این فازها در سال 1386 آغاز شد.

قرار بود فازهای 17و18 ظرف 52 ماه به بهره‌برداری برسد اما بیش از 10 سال طول کشید. در سال ١٣٩٢ با تغییر رویکرد وزارت نفت در دولت یازدهم و اولویت‌بندی فازها، عقب‌ماندگی 30 درصدی پروژه جبران شد.

فاز ١٧ و ١٨ پارس جنوبی با چهار سکوی دریایی جمعا با ٤٤ حلقه چاه در فاصله ١٠٥ کیلومتری ساحل عسلویه قرار دارد. دو رشته خط لوله ٣٢ اینچ دریایی به طول تقریبی (هر خط) ١٠٥ کیلومتر گاز را به ساحل منتقل می‌کند.

طراحی پالایشگاه فازهای 17و18 ابتدا به شرکت‌های خارجی سپرده شد. شرکت‌های خارجی تحت تاثیر تحریم، طراحی را به پایان نبردند، بنابراین طراحی پایه پالایشگاه دچار تغییر شد. مجری طرح فازها، این مساله را به‌عنوان یک چالش جدی بر می‌شمرد.

بیش از ١٨٠ میلیون نفر ساعت کار در اجرای فازهای 17و18 انجام شده است.

در فازهای ١٧ و ١٨ پارس جنوبی، سهم بخش مهندسی چهار درصد، خرید تجهیزات و کالاها ٥٩‌ درصد و ساخت، نصب و راه‌اندازی ٣٧‌ درصد است. سهم بخش داخلی در این قسمت‌ها به ترتیب ٨٨ درصد، ٤١‌درصد و ٩٩,٤ ‌درصد است.

مجری طرح فازهای 17 و 18 معتقد است که ٣٧‌ درصد وزنی فعالیت‌های مربوط به بخش پالایشگاه این فازها در سه سال گذشته تکمیل شده است. ٣٠ دی‌ماه سال ١٣٩٣، اولین واحد پالایشی این فازها راه‌اندازی و گاز به شبکه سراسری تزریق شد.

چهار سکوی دریایی این فازها در مجموع باید حدود 56 میلیون متر مکعب گاز تولید کنند. از دی‎ماه ٩٣ که تولید از نخستین بخش این فازها آغاز شد تا اواخر اسفند سال گذشته، 16 میلیارد و 100 میلیون متر مکعب گاز شیرین به شبکه سراسری تزریق شده و۱۴میلیون بشکه میعانات گازی و ٤٢٠ هزار تن اتان برداشت شده است.

فاز 19؛ 3 ساله‌ای که 7 سال طول کشید

چهارم خردادماه ١٣٨٩، قرارداد ٦ فاز متعارف پارس جنوبی تحت عنوان فازهای 35 ماهه با حضور محمود احمدی‌نژاد در عسلویه امضا شد. یکی از این فازها، فاز ١٩ پارس جنوبی بود که قرار بود در مدت زمان دو سال و ١١ ماه به پایان برسد اما حدود هفت سال طول کشید.

توسعه فاز ١٩ پارس جنوبی به دلیل قرار گرفتن آن در بلوک مرزی با میدان گنبد شمالی در قطر اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا مهاجرت گاز به سمت قطر و تاخیر در توسعه این میدان، سبب برداشت بیشتر کشور رقیب از سهم ایران می‌شود. فاز 19 به اندازه دو فاز متعارف پارس جنوبی است.

شرکت‌های پتروپارس، پتروپارس ایران و مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی، پیمانکاران فاز 19 هستند. اجرای این پروژه در شرایطی آغاز شد که صنعت نفت در شرایط سخت تحریم قرار داشت و محدودیت منابع مالی و توقف ورود برخی تجهیزات مشکلات اجرای این پروژه را سخت کرده بود.

به گفته حمیدرضا مسعودی، مجری فاز 19، تامین نشدن به موقع منابع مالی و به دنبال آن ناتوانی در پرداخت‌های به موقع به سازندگان، میسر نبودن شرایط انتقال ارز برای خرید تجهیزات و همکاری نکردن وندور لیست‌ها، از جمله مشکلات در اجرای این پروژه بوده است؛ تا جایی که در برخی موارد پیمانکاران مجبور به سفارش دوباره ساخت کالاها شده‌اند.

فاز ١٩ پارس جنوبی شامل چهار سکوی دریایی در مجموع شامل ٢١ حلقه چاه در فاصله ١١٠ کیلومتری ساحل کنگان، دو رشته خط لوله ٣٢ اینچ دریایی انتقال گاز به طول تقریبی (هر خط) ١١٠ کیلومتر، یک خط لوله ٣٦ اینچ دریایی ترمینال میعانات گازی به طول تقریبی ٦ کیلومتر است.

هدف از اجرای فاز ١٩ پارس جنوبی تولید روزانه ٥٦,٦ میلیون مترمکعب گاز غنی، ٧٥ هزار بشکه میعانات گازی، ٤٠٠ تن گوگرد و همچنین تولید سالانه ١.٠٥ تن گاز مایعLPG(پروپان و بوتان)، یک میلیون تن اتان به منظور تامین خوراک واحدهای پتروشیمی است.

فازهای 20 و 21؛ کار تا لحظه آخر

دهه نخست فروردین بهره‌برداری از ردیف سوم شیرین‌سازی پالایشگاه فازهای 20 و 21 به همراه ارسال گاز ترش از سکوی فاز 20 آغاز شد تا این فازها آماده افتتاح شود.

به گفته علیرضا عبادی، مجری طرح توسعه فازهای ٢٠و ٢١، سکوی فاز ٢٠ در اوایل فروردین با نیمی از ظرفیت خود (٥٠٠ میلیون فوت مکعب) در مدار تولید قرار گرفت و با دریافت این میزان گاز در ردیف ٣ پالایشگاه، حدود ١٠ میلیون متر مکعب گاز شیرین تولید شده است.

قرار است روزانه حدود دو میلیارد فوت مکعب معادل 56 میلیون متر مکعب از فازهای ٢٠ و ٢١ استحصال شود که در اوایل فروردین روزانه ١٥٠٠ میلیون فوت مکعب از این فازها استخراج شده است. مجموع گاز شیرین تولیدی پالایشگاه این فازها ٢٣ میلیون متر مکعب در روز بوده است.

مجری طرح توسعه فازهای 20 و 21 گفت: هم اکنون نیمی از تولیدات سکوی فاز٢١ معادل ١٤ میلیون متر مکعب در ردیف یکم شیرین‌سازی فازهای ٢٠ و ٢١ فرآوری و نیمی دیگر نیز به فازهای ١٥و١٦ پارس جنوبی ارسال می‌شود. سکوی ٢٠ به عنوان آخرین سکوی فازهای ٢٠و٢١ پارس جنوبی، روزهای پایانی سال ٩٥ به بهره‌برداری رسید. پیش از این و از آذرماه۹۵با راه‌اندازی سکوی فاز۲۱، ارسال منابع گازی این سکو به بخش پالایشگاه طرح توسعه فازهای ٢٠ و ٢١ آغاز شده بود.

در پالایشگاه فازهای ٢٠ و ٢١ پارس جنوبی، ٤ ردیف شیرین‌سازی، گاز ترش غنی از سکوهای حوزه فراساحلی این فازها را پالایش و از طریق واحد ارسال گاز به شبکه سراسری تزریق می‌کنند.

ساخت پروژه فازهای 20 و 21 به شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت (اویک) واگذار شد.